Niewidomi i słabowidzący
W Polsce żyje ponad milion osób, które źle widzą. Nie są w stanie odczytać tekstu wyświetlonego na ekranie telewizora, treści ogłoszeń na ulicach, a nawet numeru nadjeżdżającego autobusu. Wśród nich jest około 140 tysięcy niewidomych i osób tak źle widzących, że nie mogą czytać książek i gazet. Liczba ta stale rośnie.
Oprócz osób niepełnosprawnych prawnie, czyli mających orzeczenie o niepełnosprawności, są też niepełnosprawni biologicznie. Nasze społeczeństwo się starzeje – seniorzy stanowią coraz większą jego część, inwalidów wzroku przybywa jednak także z wielu innych powodów. Na szczęście rośnie też ilość produktów i metod, które niwelują skutki inwalidztwa wzroku.
Terminologia opisująca osoby niepełnosprawne wzrokowo jest tak rozległa, jak różne są zarówno przyczyny uszkadzające wzrok, jak i czas, czyli to w jakim okresie życia nastąpiło upośledzenie, oraz stopień niedowidzenia (od słabego, do zupełnej ślepoty). Istotny w tej kwestii jest także czas i okres życia w jakim nastąpiło pogorszenie wzroku.
Savoir vivre – osoby niewidome
Ogólne zasady
- Bądź przygotowany, aby pomóc, np. przeczytać coś, kiedy o to poprosi. Nie bój się pomagać – podejść, porozmawiać, zapytać, w czym możemy pomóc. Często mamy wrażenie, że jeżeli ktoś nas nie widzi, to w zasadzie tak jakby nas nie było w danym miejscu, a jest to nieprawdą.
- Zwracaj się bezpośrednio do osoby niewidomej.
- Kiedy osoba niewidoma idzie pewnym krokiem, wtedy chęć niesienia pomocy może stać się niepotrzebnym utrudnieniem.
- Nie dotykaj białej laski ani psa przewodnika osoby niewidomej. Pies jest w pracy i nie może się rozpraszać. Biała laska stanowi część przestrzeni osobistej danej osoby. Jeśli osoba niewidoma położy gdzieś laskę, nie przekładaj jej, uprzedzaj jedynie wtedy, jeśli może stanowić przeszkodę.
- Opowiadając o przestrzeni, dotarciu do konkretnego miejsca, czy ułożeniu przedmiotów, możesz używać orientacji według zegara. Godzina 12 znajduje się najdalej od niej, a 6 najbliżej, po lewej stronie mamy 9, a po prawej 3.
- Jeżeli wskazujesz osobie niewidomej drogę, podaj jej konkretne wskazówki niewymagające orientacji wzrokowej. Zamiast powiedzieć „skręć w prawo przy zegarze”, powiedz „idź prosto do końca alejki, a potem skręć w prawo”, gdyż osoba niewidoma może nie wiedzieć, gdzie jest zegar.
- Nie należy obawiać się używania w stosunku do osoby niewidomej sformułowań „popatrz”, „zobacz”, „widzisz to?” Osoby niewidome uczestniczą w życiu, kulturze i języku osób widzących, stąd posługują się zwrotami popularnymi w społeczeństwie.
- Dopilnuj, aby na drodze, którą poruszają się osoby z dysfunkcją wzroku nie było przeszkód, np. krzeseł na środku, kartonów.
Prowadzenie osoby niewidome
- Należy zapytać, czy potrzebna jest nasza pomoc jako przewodników, czy wystarczą wskazówki słowne.
Obsługa osoby z dysfunkcją wzroku
- Zanim nawiążesz kontakt, uprzedź o tym osobę niewidomą. Wymień funkcję jaką pełnisz, np. portier, pracownik dziekanatu, pełnomocnik ds. osób niepełnosprawnych.
- Jeżeli jest taka potrzeba i możliwość – wskaż najważniejsze pomieszczenia: m.in. sale wykładowe i ćwiczeniowe, dziekanat, biblioteka.
- Proponuj osobom niewidomym odczyt informacji podanych w pisemnej formie.
- Osoby niedowidzące mogą przeczytać jedynie informacje wydrukowane dużą czcionką (16-18). Etykiety i oznaczenia powinny być napisane wyraźnymi literami kontrastującymi z tłem. Należy unikać kursywy, czcionek ozdobnych i symulujących pismo ręczne, podkreśleń.
Osoba niewidoma jest w stanie złożyć własnoręczny podpis. Po zapoznaniu się z treścią dokumentu, należy wskazać miejsce, gdzie powinien znaleźć się podpis, np. poprzez wzięcie ręki i postawienie długopisu we właściwym miejscu. Cały czas należy jednak informować o czynnościach, które zamierzamy wykonać.